Η επικείμενη αυστηροποίηση των ποινών για γενικοπροληπτικούς λόγους και προς ικανοποίηση «του κοινού περί δικαίου αισθήματος» το
οποίο διαμορφώνει η εκάστοτε περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα MEDIA, καταλύει το Κράτος Δικαίου και παραβιάζει τις αρχές που διέπουν αυτό,
ήτοι της αμεσότητας, προφορικότητας και της ίσης μεταχείρισης κατηγορουμένων και θυμάτων ή των παρισταμένων προς υποστήριξη της κατηγορίας.
Με την τροποποίηση διατάξεων του ΠΚ και ΚΠΔ, ο κατηγορούμενος και τα δικαιώματά που παύουν να είναι στο επίκεντρο του δικαιοπολιτικού μας συστήματος και η νομοθετική μέριμνα εστιάζεται σε πρόχειρες και τιμωρητικές λύσεις αντ’ αυτών της πρόληψης και θεραπείας των αιτιών που πυροδοτούν την κατά περίπτωση εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς καθώς και της ομαλής κοινωνικής επανένταξης των απολυόμενων από τις φυλακές.
Σε κάθε περίπτωση η όποια καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης δεν οφείλεται στο ύψος της επιβαλλόμενης ποινής, αλλά στην καθυστέρηση ολοκλήρωσης της προδικασίας λόγω του όγκου των δικογραφιών όταν μάλιστα πρόκειται για εγκληματικές οργανώσεις με μεγάλο αριθμό κατηγορουμένων, την μεγάλη καθυστέρηση για την ολοκλήρωση της προκαταρκτικής εξέτασης και της ανακριτικής διαδικασίας, τις καθυστερήσεις στη συγκέντρωση του ανακριτικού υλικού όπως απαντήσεις από εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, εκθέσεις του Χημείου του Κράτους, πραγματογνωμοσύνες κ.ά.
Επίσης καθυστερήσεις εντοπίζονται και στις διαβιβάσεις δικογραφιών από την Ανάκριση στους Εισαγγελείς Πλημμελειοδικών και Εφετών με αποτέλεσμα στις περισσότερες υποθέσεις οι υπόδικοι μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής τους να τείνουν να συμπληρώσουν το ανώτερο χρονικό διάστημα της υποδικίας (12 ή 18 μήνες).
Η επιβολή ποινής για τετελεσμένο έγκλημα και στον δράστη που αποπειράται να διαπράξει αυτό καθώς και η επιβολή της αυτής ποινής του (φυσικού αυτουργού) σε τυχόν συνεργούς του, το επιτρεπτό της μετατροπής των ποινών φυλάκισης μόνο μέχρι τα δύο (2) έτη, η μη χορήγηση αναστολής στην εκτέλεση ποινών άνω του ενός (1) έτους και η χορήγηση αυτής υπό την προϋπόθεση της καταδίκης σε ποινή που δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος, η επιμήκυνση του χρόνου παραμονής στη φυλακή χωρίς τον ευεργετικό υπολογισμό για κάποιες κατηγορίες εγκλημάτων στο στάδιο της υφ’ όρο απόλυσης, η μη χορήγηση αναστέλλουσας κατά την άσκηση του ένδικου μέσου της έφεσης και η απαγόρευση μετατροπής της ποινής σε χρηματική, η αύξηση του ελάχιστου ορίου της ποινής φυλάκισης στην εξ αμελείας ανθρωποκτονία στα δύο (2) έτη, η κατάργηση των Δικαστικών Συμβουλίων, η κατ’ εξαίρεση εξέταση μαρτύρων στο ακροατήριο, ο περιορισμός του θεσμικού ρόλου των ενόρκων στα Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια μόνο ως προς την ενοχή ή αθωότητα των κατηγορουμένων αποκλεισμένης της κρίσης και απόφασης αυτών ως προς την αναγνώριση ή όχι ελαφρυντικών περιστάσεων και την επιβολή ποινής, η κατάργηση των Πενταμελών Εφετείων Κακουργημάτων και η αύξηση της αρμοδιότητας των Μονομελών Πλημμελειοδικείων και Εφετείων της Χώρας, καθώς επίσης η αύξηση των παραβολών του Δημοσίου και η επιβολή χρηματικών κυρώσεων στις περιπτώσεις άσκησης ενδίκου
προσφυγής και αρχειοθέτησης της έγκλησης-μήνυσης σε βάρος των εγκαλούντων -μηνυτών, συνιστούν μία μικρή ένδειξη της επικείμενης κατάρρευσης του δικαιϊκού μας συστήματος.
Μήπως θα πρέπει ο κος Υπουργός με την συμβουλευτική του ομάδα, να επισκεφτεί τα πρωτοδικεία και εφετεία της χώρας προκειμένου να διαπιστώσει τις μεγάλες ελλείψεις σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό εφ’ όσον πράγματι ο στόχος είναι η επίτευξη της ταχείας απονομής δικαιοσύνης;
Σε κάθε περίπτωση η διαπιστωμένη μέχρι σήμερα αποτυχία αντιμετώπισης της εγκληματικότητας αποδεικνύεται από τα ετήσια στατιστικά στοιχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον πληθυσμό των φυλακών, που δημοσιεύτηκαν μέσα στο καλοκαίρι (SPACE 1-2022 – Penel Statistics: Prison Populations Council of Europe and University of Lausanne), η Ελλάδα είχε στις φυλακές της, το 2022, πληθυσμό μεγαλύτερο του μέσου όρου των Ευρωπαϊκών Κρατών: 106,2 κρατούμενοι ανά 100.000 κατοίκους, την ίδια στιγμή που η Φιλανδία βρίσκεται στα 50, η Γερμανία στο 67,10 η Δανία στο 70, η Σουηδία στο 76,1 και η Ιταλία στο 90.
Αξίζει να επισημάνω ότι ενώ η τάση στην πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών Κρατών είναι η σταδιακή μείωση του αριθμού των εγκλεισμένων από το 2005 έως το 2022, στην Ελλάδα παρατηρείται αύξηση 35 μονάδων, μικρότερη από εκείνη της Σερβίας, της Αλβανίας, της Μάλτας και της Τουρκίας.
Το δε Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα συμπεράσματά του (4-12-2019) διαπίστωσε, με επίκληση αποφάσεων του ΔΕΕ, ότι η συμφόρηση των φυλακών και η αδυναμία διασφάλισης συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους κρατούμενους, παρεμποδίζει την ομαλή δικαστική συνεργασία και υπονομεύει την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών όπερ σηματοδοτεί για το μέλλον την μη επίτευξη συνεργασίας στο κοινό δικαστικό ενωσιακό χώρο.
Η έλλειψη χώρου επιβαρύνει σε πολλές φυλακές της χώρας μας τις συνθήκες κράτησης όταν για κάθε 100 θέσεις αντιστοιχούν στις φυλακές μας 107,6 κρατούμενοι, αναλογία που κατατάσσει την Ελλάδα στις τέσσερις (4) χειρότερες της Ευρώπης, λίγο επάνω από το Βέλγιο , την Γαλλία και την Κύπρο.
Επίσης όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία της ελληνικής αστυνομίας, πριν από την αύξηση των ποινών κατά το έτος 2020, είχαν βεβαιωθεί συνολικά 191.224 εγκλήματα και κατά το έτος 2022, μετά την αύξηση των ποινών, βεβαιώθηκαν 241.549 εγκλήματα, ποσοστό αύξησης 26,27%
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο δείκτης των «ανεξιχνίαστων εγκλημάτων» τον οποίον ως φαίνεται, δεν λαμβάνει υπόψη του ο Υπουργός Δικαιοσύνης. Σύμφωνα λοιπόν με στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, κατά το έτος 2022, από τα 12.113 βεβαιωμένα εγκλήματα κατά της περιουσίας, έμειναν ανεξιχνίαστα έως το τέλος του έτους τα 9.388, ποσοστό 77,5%. Από τα 104.472 βεβαιωμένα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας (κλοπές και ληστείες), έμειναν ανεξιχνίαστα τα 83.061, ποσοστό 79,5% και από τα βεβαιωμένα 7.970 εγκλήματα σχετικά με το νόμισμα, έμειναν ανεξιχνίαστα τα 5.201, ποσοστό 65,2%.
Οι πολίτες αυτής της χώρας θέλουν να αισθάνονται ασφαλείς στην καθημερινότητά τους. Η πρόληψη των εγκλημάτων και προστασία των πολιτών συνιστούν πρωτεύον καθήκον των αρμοδίων θεσμικών οργάνων.
Ο αξιότιμος κος Υπουργός, οι νομοθετούντες και οι Βουλευτές μας θα πρέπει πριν την απόφασή τους για την αυστηροποίηση των ποινών να βεβαιωθούν ότι υπάρχουν φυλακές στην Ελλάδα που θα δεχτούν στο μέλλον ένα πλήθος κρατουμένων ακόμη και για μικροαδικήματα και ότι η χώρα μας υπό τις ήδη επικρατούσες συνθήκες δεν θα καλείται και στο εξής να καταβάλλει μεγάλα χρηματικά ποσά που ορίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις παραβιάσεις του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
Όταν καταλύεται το Κράτος Δικαίου και υψώνονται νέα τείχη φυλακών τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για Δημοκρατία και Νομικό Πολιτισμό.
Βούλα Δημητριάδου
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω
Αντιπρόεδρος Γ της
Ένωσης Ποινικολόγων και
Μαχόμενων Δικηγόρων